Genç çocukların uykuları genellikle ebeveynler için bir endişe kaynağıdır. Sağlıklı uyku alışkanlıkları, çocuklarda uygun bilişsel, davranışsal, duygusal ve fiziksel gelişimi teşvik etmek için gereklidir. Buna göre, çocuklarda uyku problemi ve bu problemi en kısa zamanda azaltmak veya ortadan kaldırmak için erken tespit ve müdahale gereklidir.
Uyku problemi ya da uyku eksikliği, çocuklar ve ebeveynleri üzerinde birçok olumsuz etkiye sahiptir.
Çocuklar için Uyku Problemi Etkileri
Biliş: Daha az konsantre durumu ve uyanıklık zamanlarında hafıza problemleri olabilir.
Davranış: Daha huzursuz, hiperaktif ve dürtüsel davranışlarda bulunurlar.
Duygu: Şiddetli patlama ve olumsuz ruh halleri yaşarlar.
Fiziksel sağlık: Aşırı kilolu olma veya obez olma riski daha yüksektir.
Ebeveynler için Çocuklardaki Uyku Problemi Etkileri:
Gündüz yorgunluğu, ruh hali değişikliklerine, evlilik çatışmalarına ve daha az etkili ebeveynliğe yol açabilir.
Çocuklarda uyku problemlerini erken tedavi etmek önemlidir; uzun vadede, davranışsal ve duygu durum problemlerine, suboptimal bilişsel gelişim ve obeziteye yol açabilirler.
Çocuklarda Uyku Problemi Ne kadar önemli?
İstenmeyen uyku davranışları, yetersiz, kalitesiz ve bozulan uyku-uyanıklık örüntüleriyle karakterizedir. Uykuya yatkınlıktan ve gece uyanmadan uyku bozukluklarına (örn. Uyurgezerlik veya yatak ıslatma) kadar davranışsal müdahaleler, cerrahi müdahale veya farmakolojik tedaviler gerektirir.
İstenmeyen uyku davranışları erken çocukluk döneminde oldukça yaygındır ve okul öncesi çocukların %20 ila %30’unu etkiler.
Çoğu durumda, müdahale gerektirmeyen iyi huylu ve geçici bir olgudur. Bununla birlikte, tedavi edilmediğinde ciddi uyku bozuklukları devam edebilir.Bu da erken ebeveynlik ilişkilerini ve çeşitli çocuk gelişimi alanlarını potansiyel olarak etkileyebilir.
Özellikle, çocuklarda uyku sorunları aileler için önemli bir sıkıntı kaynağıdır. Ebeveynlerde gündüz yorgunluğu duygu durum bozukluklarına ve daha az etkili ebeveynliğe yol açabilir. Ayrıca, çocuklarda yetersiz uyku veya yetersiz uyku süresi, bilişsel (dil ve öğrenme), davranışsal (hiperaktivite, sinirlilik), duygusal (olumsuz duygu düzenleme ve kendini kontrol) ve fiziksel (sağlıksız kilo) gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir.
Biz ne biliyoruz?
Bebeklerin uyku gelişimi, merkezi sinir sisteminin olgunlaşmasıyla yakından ilişkilidir. İlk birkaç ayda aktif uyku (REM) yeni doğanın uyku süresinin %50’sini kaplar. Bebekler olgunlaştıkça, aktif uyku süresi azalır ve sessiz uyku süresi (REM) ve uyanma durumu artar.
İlk birkaç ayda uyku sorunları, bu iki düzenleme süreci arasındaki zayıf bir organizasyonun sonucu olabilir. Bebekler aktif ve sessiz uykuda yetişkin oranlarına eriştikleri zaman (REM uykusu uyku süresinin yaklaşık %25’ini kaplar), uyku-uyanıklık durumu konsolidasyon halini alır.
Altı ayda, gece başına en az altı saat uyumak için fizyolojik olgunluğa sahiptirler. Gece uyku miktarına gelince, iyi dinlenmek ve farklı yaşlarda optimal bir şekilde gelişmek zorundadırlar.
Uyku problemlerinin çoğu, doğası gereği psikososyaldir ve birlikte olma eğilimindedir. Uyku başlangıcı birliktelik bozukluğu (SOAD), çocukların sadece belirli koşullar altındauykuya dalmayı öğrendikleri yaygın bir uyku problemidir (örn., sallanırken veya beslenirken). Bu nedenle, SOAD’li çocuklar, kendiliğinden düzelemedikleri için gece uyanıkken hızla uykuya dalmakta güçlük çekebilirler.
Buna karşılık, sınır ayarlı uyku bozukluğu (LSSD) olan çocuklar gece uyanmazlar, ancak uykuya dalmakta zorluk çekerler. Gece uyanma ve uykuya başlangıç problemlerine ek olarak, çocuklar uyku ya da uyku-uyanıklık geçişleri sırasında uyurgezerlik, yatak ıslatma, bruksizm (örneğin, dişleri uyku sırasında öğütmek ya da dişlerini sıkmak) dahil olmak üzere bir dizi istenmeyen davranış yaşayabilirler.
Uyku problemleri hem biyolojik hem de çevresel faktörlerden etkilenir. Bir yandan, çocuklar kısmi uyarılma için genetik bir yatkınlığa sahip olabilirler ve bu da çocuklarda uyku problemi geliştirebilir.
Benzer şekilde, nörolojik sorunları olan bebekler anormal uyku düzenleri sergileme eğilimindedir. Öte yandan, çocuk etkenleri, yorgunluk, perinatal dönemdeki zorluklar (örneğin, uzun doğum), ateş, kronik hastalıklar ve nörogelişimsel gecikme gibi uyku konsolidasyonunu bozabilir.
Prematüre bebeklerin, tam süreli bebeklerden daha fazla uyku problemi yaşama ihtimali yoktur. Aslında, ilk altı ayda uyku sorunları, tam dönem bebeklerde daha erken preterm bebeklere göre daha fazla görülür.
Ebeveyn faktörleri açısından endişeli, Aşırı koruyucu veya güvensiz bağlanma öyküsü olan anneler, uyku problemleri olan çocuk sahibi olmaya daha yatkındır.
Çocuklarda Uyku Problemi için Neler Yapılabilir?
Geleneksel farmakolojik yöntemlere ek olarak, istenmeyen uyku davranışlarını azaltmak veya ortadan kaldırmak için ebeveynlerin katılımını içeren çeşitli davranışsal müdahaleler geliştirilmiştir.
İlaca başvurmadan önce ebeveynlerin farmakolojik olmayan yöntemleri ilk önce keşfetmeleri önerilir. Sadece son derece etkili olmakla kalmaz, aynı zamanda etkileri ilaç tedavisinden daha dayanıklıdır.
Ancak, onların etkinliğini artırmak için, davranışsal yöntemler optimal çocuk gelişimini teşvik etmek için mümkün olduğunca hızlı bir şekilde uygulanmalıdır. Ayrıca, çocuğun maruz kaldığı çevresel koşulların yanı sıra çocuk ve ebeveyn faktörleri de dikkate alınmalıdır.
Davranış yöntemleri, çocuğun karşılaştığı özel uyku zorluklarına göre seçilir.
Uyku Problemi İçin Sık kullanılan stratejilerin listesi:
Planlanan uyanışlar
Özellikle, çocuklarda uyurgezerlik ya da uyku terörü olan ebeveynler, her gece uyurgezerlik ya da uyku terörü olağan zamanından 15 ila 30 dakika önce çocuğu uyandırmalıdır. Çocuk, uyumaya gitmeden önce, beş dakika boyunca tamamen uyanık tutulur.
Olumlu rutinler
Ebeveynlerin, sessiz, hoş aktiviteler kullanarak düzenli, sistematik ve öngörülebilir yatma rutinlerini uygulamasını ve uyum memnuniyeti için çocuğu övmesi önemlidir.
Şekillendirme ve olumlu güçlendirme
Ebeveynlerin uygun bir uykuya ulaşmak için övgüler ve somut ödüller vermelerini gerektirir.
Transitionalobject
Çocuklara, annelerinin varlığı olmadan uykuya dalmaya çalışırken kendiliğinden yatmaya yardımcı olmak için geçiş nesnesine (battaniye, doldurulmuş hayvan veya emzik) sahip olmaları için öneriler sunulabilir.
Son olarak, uyku alışkanlıklarına ve etkili uyku yönetimi stratejilerine aşina olmak ve yetersiz uykunun potansiyel olarak ciddi sonuçlarının bilincinde olmak için, hem ebeveynlere hem de hizmet sağlayıcılara bebek ve çocuklarda uyku problemi konusunda eğitim verilmelidir.
